Chi phí logistics ở Việt Nam cao thế nào?
Cước vận tải tuyến Bắc - Nam còn cao hơn đi Mỹ
Đại diện một nhà bán lẻ từng đưa quả xoài Việt vào hệ thống siêu thị tại Nhật Bản cho hay xoài VN chất lượng tương đương xoài Thái Lan và Philippines, thế nhưng khi đưa đến hệ thống bán lẻ ở Nhật Bản, giá bán một quả xoài Việt lại đắt hơn gần 20% so với xoài Thái, xoài Philippines. Từ đó, lượng xoài Việt xuất khẩu và được tiêu thụ tại Nhật không cao.
Chi phí logistics đang bào mòn lợi nhuận, giảm lợi thế cạnh tranh của hàng hóa Việt
Câu chuyện trên không mới. Trong xuất khẩu, hàng hóa Việt đang chịu quá nhiều chi phí logistics như cước vận tải nội địa, phí và phụ phí vận tải do các hãng tàu nước ngoài thu cao hơn mức quy định… Việc này đẩy hàng hóa xuất khẩu Việt đang ở thế khó lại càng khó gấp bội. Bà Nguyễn Anh, đại diện một hãng logistics nước ngoài tại TP.HCM, cho hay so với thời điểm này năm ngoái, cước "book" tàu biển từ nước ngoài báo không thay đổi nhưng phí đặt dịch vụ tàu nước ngoài đi từ trong nước lại tăng 10%. Cộng thêm cước vận tải hàng hóa trong nước tính đến hết tháng 6 năm nay vẫn khá cao, đẩy chi phí hàng xuất khẩu lên cao.
Cụ thể, cước vận tải nội địa tăng khoảng 15 - 20% so với thời điểm năm ngoái. Xe chở container nội địa, chở hàng từ nhà máy ra cảng hay ngược lại, trong bán kính 100 km giá cước một năm trước ở mức thấp nhất khoảng 2,2 triệu đồng, nay đã tăng lên 2,5 - 2,6 triệu đồng. Tuy vậy, bà Nguyễn Anh cũng cho biết thêm do đơn hàng xuất khẩu giảm mạnh nên lượng khách hàng "book" tàu tại công ty giảm khoảng 60% so với năm ngoái. Không chỉ cước vận tải nội địa, phí nâng/hạ container thay vì 30 USD/container giờ tăng lên 45 USD. Bà Nguyễn Anh nói: "Riêng phí nâng/hạ container do các hãng tàu thu cao, đang góp phần đẩy chi phí hàng hóa xuất nhập khẩu cao hơn".
Hãng tàu nước ngoài hưởng lợi lớn
Đại diện Hiệp hội Đại lý môi giới và dịch vụ hàng hải cho biết gần 100% sản lượng xuất nhập khẩu của VN đều do các hãng tàu nước ngoài đảm nhận. Các hãng tàu khi muốn điều chỉnh các loại phí và phụ phí, chỉ cần niêm yết thay đổi giá trước thời điểm điều chỉnh giá 15 ngày và không phải thông qua kiểm tra, giải trình các yếu tố cấu thành phí và phụ phí (theo Nghị định 146/2016 về niêm yết giá, phụ thu ngoài giá dịch vụ vận chuyển hàng hóa container bằng đường biển, giá dịch vụ tại cảng biển).
Đến nay, hãng tàu đang thu phụ phí xếp dỡ tại cảng cao nhưng trả lại cho cảng ở mức rất thấp. Bên cạnh đó, các bãi chứa container (depot) có mức chiết khấu rất mạnh, đến 50-60% giá nâng/hạ, trong khi phí này không liên quan đến các hãng tàu. Như vậy, chi phí logistics tại cảng mà doanh nghiệp xuất nhập hàng phải đóng rất cao, nhưng lại vào túi hãng tàu nước ngoài là chủ yếu. Ông Nguyễn Lý Trường An kiến nghị: "Cần có giải pháp kiểm soát chi phí giao nhận hàng của các hãng tàu nước ngoài, tránh thất thu ngân sách nhà nước và lấy lại nguồn thu chính đáng cho các doanh nghiệp cảng để có nguồn lực tái đầu tư".
Đáng nói, thời điểm này năm ngoái giá xăng dầu trong nước là 33.000 đồng/lít, đến năm nay hạ còn 22.000 đồng/lít. Ông Nguyễn Lý Trường An, chuyên gia xuất nhập khẩu, Phó giám đốc Công ty SeaAir Global, nhận xét giá cước vận tải giảm chút đỉnh vào cuối năm rồi lại tăng ngay sau đó. "Mặc kệ giá xăng dầu giảm mạnh, các doanh nghiệp vận tải đã tăng được rồi thì không bao giờ chịu giảm theo giá xăng dầu", ông An nói và thông tin thêm: Hiện cước vận tải biển 1 container hàng từ cảng ở VN đi bờ Đông nước Mỹ khoảng 2.300 USD, từ VN đi bờ Tây nước Mỹ khoảng 2.000 USD.
Trong khi đó, một container hàng chở từ Bắc vào Nam, đơn vị vận tải báo giá 55 triệu đồng (tương đương khoảng 2.300 USD). "Nếu bao gồm thuế giá trị gia tăng, cước phí này đội lên hơn 2.600 USD, cao hơn cả cước 1 container hàng xuất đi Mỹ. Quá kỳ lạ. Vừa rồi, tôi cũng có tham khảo vận tải hàng hóa bằng đường sắt, giá có rẻ hơn nhiều, nhưng vấn đề là an ninh cho hàng hóa chưa được đảm bảo. Ngoài ra các tuyến đường không linh hoạt nên hàng xuất khẩu hiện vẫn phụ thuộc vận tải nội địa bằng đường thủy hoặc đường bộ là chủ yếu, đường sắt chỉ vận chuyển hàng lẻ mà thôi", ông Nguyễn Lý Trường An cho biết.